İnfertilite Nedenleri

Düzenli cinsel yaşamı olan kişilerin “bebek sahibi” olma olasılığı ilk yıl oldukça yüksektir. Ancak, bebek istenmesine ve gerekli şartların sağlanmasına rağmen” gebelik “ oluşmuyorsa çiftlerin mutlaka ürolog ve kadın doğum doktoru ile görüşmesi gereklidir. İstanbul infertilite tanısı ve tedavisi için hizmet veren Op. Dr. Öznur Akın da infertil çiftlere; infertilite nedenlerine göre en iyi tedavi seçeneklerini sunmaktadır. Kadın ve erkekte infertilite nedenleri nelerdir, erkekte infertilite neden olur, kadında hangi hastalıklar infertiliteye sebep olur gibi birçok sorunun yanıtını bulabileceğiniz bu içerikte; “infertilite nedenleri” geniş bir perspektif ile ele alınmıştır.

İnfertilite Nedenleri Nelerdir?

Yaş faktörü ile doğurganlık, doğru orantıda ilerler ve yaş ilerledikçe “doğurganlıkta” azalmalar görülebilir. Yumurtaların kalitesinin bozulması ve yumurta rezervinin azalmasına bağlı olarak “gebe” kalamama görülebilir. Bu gibi durumlar söz konusu olduğunda; infertilite ile karşılaşmak kaçınılmaz olabilir. Bu nedenle, infertilitenin nedenini hem kadın hem de erkek faktörlü olarak incelemekte fayda olabilir. Çünkü; haftada 2 yâda daha çok cinsel birliktelik kuran bir çiftin, ilk yılda bebek sahibi olabilme ihtimali %85 dolaylarındadır. Eğer bir çift korunmasız bir şekilde gün aşırı birliktelik kuruyor ve “gebelik” ile karşılaşmıyor ise çiftin, mutlaka infertil kapsamında değerlendirilmesi gerekir.

Şişmanlık
Epilepsi
Zararlı alışkanlıklara sahip olma
Tiroid bozuklukları gibi faktörlerinde “infertiliteye sebebiyet” verebileceğini göz önünde bulunduran doktor, her iki tarafında detaylı olarak incelenmesini isteyecektir.

Erkek Kaynaklı İnfertilite

Günümüzde kadınlara nazaran erkek kaynaklı infertilite daha az görülmektedir. Ancak, infetilitede erkek faktörünü de mutlaka değerlendirmek ve “sorunun kimde” olduğunu tespit etmek gerekir.

Hormonal Bozukluklar

FSH, LH gibi hormonların salınmasını tetikleyen GnRH hormonu, hipotalamustan salgılanır. Üreme sisteminin fonksiyonlarını yerine getirmesi için görev yapan hipotalamustan salgılanan hormonlar; sperm üretimini tetikler ve meni oluşumunu sağlar. Eğer ki hipotalamustan salgılanan bu hormonların “işleyişinde veya salınımında” herhangi bir problem yaşanırsa “hormonal bozukluk” kaynaklı erkek infertilitesinden söz etmek mümkün olabilir.

Hipotalamus Bozuklukları

GnRH hormonunun eksikliğine bağlı olarak FSH ve LH hormonlarının düzeylerinde de düşüş başlar. Testis fonksiyonlarında bozulmalara sebebiyet verebilen bu bozulmalar sonrasında “gebelik” için gerekli spermlerin kalitesi de düşer.

Hipotalamus patolojileri genelde doğumsal anomaliler ile birliktelik göstermektedir ve 3 başlık altında incelenebilir.
Kalman sendromu: Renk körlüğü başta olmak üzere; sağırlık, tavşan dudak, testislerin skrotuma inmemesi gibi çeşitli bozukluklara sebebiyet veren Kalman sendromu; X kromozomunun kısa kolunda 22,3 gen bölgesindeki bozukluk sebebiyle meydana gelir.
Prader-Willi Sendromu: GnRh salınımında meydana gelen bozukluk sebebiyle testis fonksiyonlarının etkilenmesi, Prader-Willi Sendromunda sık görülür.
Lawrance-Moon Biedel Sendromu: Testiküler yetmezliğin temel sebeplerinden birisi Lawrance sendromudur ve infertiliteye sebep olabilir.

Hipofiz hastalıkları

Hipofiz bezi; başta tiroit bezi olmak üzere birçok organın çalışmasında etkin rol oynar ve hipofiz bezinin işleyişinde herhangi bir problem olması halinde “üreme sisteminde” de sorunlar baş gösterir.

Testise bağlı nedenler

Testise bağlı nedenleri, sperm atım bozukluğu ve sperm yapım bozukluğu olarak ikiye ayırmak mümkündür. İnfertiliteye sebep olabilen testise bağlı nedenler, günümüzde sıkça görülmektedir.

Sperm yapımında bozuklukların sebebi ise;

Anorşi
Kriptorşidizm
Varikosel
Enfeksiyon
Kemoterapiler
Testis torsiyonu
Hormonal bozukluklar
Kromozomal bozukluklar
İlaç kullanımı
Çevresel faktörler olarak sayılabilir.

Sperm taşıyıcı kanallara ve organlara ait nedenler

Üretilen spermler; epididim organından geçerek vaz deferens yani (sperm taşıyıcı kanallar) aracılığı ile penise ulaşır. Ancak; spermin, bu sistemde herhangi bir yerde tıkanıklık ile karşılaşması sonucunda penise “sperm” iletilemez. Sperm taşıyıcı kanallar ve organlara ait nedenler ile tıkanıklığın oluşması; iki sebepten ötürü meydana gelmektedir.

Doğuştan sperm kanalının gelişmemesi
Kanal tıkanıklıkları ( sonradan )

Sperm kanalının doğuştan gelişmemesi

Vaz deferens yokluğu, günümüzde sıklıkla görülmese de infertilite incelemelerinde sıkça rastlanılan bir durumdur. Doğuştan sperm kanalının gelişmemiş olması olarak bilinen vaz deferens yokluğu sebebiyle meni penisten dışarı çıkamaz. Bu nedenle de gebeliğin olması “normal yollarla” mümkün değildir. Vaz deferens yokluğu olan bir erkeğin “baba” olabilmesi için “iğne ile testisten sperm alınması ve spermleri yumurta hücresine mikroenjeksiyon ile verilmesi” gerekir.

Kanal tıkanıklıkları (sonradan)

Spermleri penise ulaştıran kanallarda tıkanıklık meydana geldiğinde “infertiliteye” sebebiyet verebileceğini yukarıda da belirtmiştik. Ancak, sonradan gelişen kanal tıkanıklıkları “ilaçla yâda müdahaleler” ile açıldığında “ gebelik” olağan bir şekilde gelişebilir. Vezikolü seminalis kistleri, cerrahi müdahaleler, travmalar, tüberküloz ve Gonore gibi birçok sebepten ötürü “sperm kanallarının tıkanması” görülebilir. Vazovazostomi, vazoepididimostomi ve TURED ameliyatı ile sperm kanalları açılır ve spermlerde penise kolaylıkla ulaşır.

Erkek Faktörlü İnfertilitede Diğer Sebepler Nelerdir?

Başta peniste sertleşme sorunu olmak üzere; penis eğriliği, retrograd ejakülasyon ve idrar yolu deliğinin penisin farklı yerinde konumlanması gibi faktörler de infertiliteye sebep olabilmektedir. Şeker hastalığı, bel omurlarında harabiyet ve nörolojik hastalıklar da erkekte infertilite riskini arttırabilmektedir.

Kadın Kaynaklı İnfertilite

Fallop Tüpleri Problemleri

Fallop tüplerinin tıkanık olması, araştırmalara göre %35 oranında infertiliteye sebep olabilmektedir. HGS tetkiki ile tespit edilebilen fallop tüplerindeki tıkanıklıklar, yine bu test sayesinde açılabilir ve gebelik oluşabilir. Ancak, tüplerin tamamen kapalı yâda hasarlı olması söz konusu ise cerrahi yöntemlere başvurulabilir.

Rahîm Kaynaklı Problemler

Kadınlarda; rahîm perdesi, çift rahîm, tek boynuzlu rahim gibi durumlar söz konusu olduğunda da infertilite ile karşılaşılabilmektedir. Rahîm ameliyatları, kürtajlar ve rahîm enfeksiyonları sonrasında infertilite riski daha da artmaktadır.

Genetik Nedenler

Mozaisizmi gibi çeşitli kromozomal anomaliler, yumurtalık kapasitesinde problemler yaratabilmekte ve infertiliteye sebep olabilmektedir. Bu nedenle, infertilite tedavisinde genetik faktör değerlendirilmeli ve “tüp bebek tedavisi” yöntemi de genetik faktörler dikkate alınarak uygulanmalıdır.

Yumurtlama Sorunları

Adetlerin düzensiz olması veya anormal yumurtlamalar sonucunda “infertilite” ile karşılaşmak olası bir durumdur. USG takibi ve serumda progesteron hormon düzeylerinin incelenmesini takriben “yumurtlamanın” olup olmadığı net olarak tespit edilebilecektir.

Yaş Faktörü

Çeşitli yaş grupları arasında yapılan incelemeler sonucunda “ yaş” faktörü ile infertilite arasında ilişki olduğu kanıtlanmıştır. Özellikle, 40 yaş ve üzerindeki kadınların yumurtaları detaylı olarak incelendiğinde “kromozomal anomalilerin” çok daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Endometriozis

Rahim gibi davranan “doku yada yapışıklıklar” için endometriozis tanımı kullanılmaktadır. Karın içi organlarını çevreleyen zarlar ve yumurtalıklarda sıklıkla görülebilen endometriozis, infertilite sebepleri arasında gösterilmektedir.