Hormonal Bozukluk Nedir?
Kadınların fizyolojik ve biyolojik olarak değişime girdiği bir süreç olarak adlandırılan ergenlik dönemi; tüm hormonal sistemin aktif olarak çalıştığı ve değiştiği bir dönemdir. Beyin, yumurtalıklar ve rahim gibi birçok alana etki eden hormonlar, çeşitli sebeplerden ötürü fonksiyonel olarak görevlerini yerine getiremeyebilir. İşte bu gibi durumları tarif etmek içinse hormonal bozukluklar tabirini kullanırız.
Kadın üreme sistemi de hormonlara bağlı olarak çalışır. Beyindeki hipofiz bölgesinden salgılanan FSH ve LH hormonları, yumurtalıkları harekete geçirir. Östrojen ve progesteron hormonları da rahim iç tabakasını etkileyerek adet döngüsünü tetikler. Böylece, hamile kalınmadığında adet döngüsü başlarken, adet döngüsü bitiminde “gebelik “için yumurtalık üretimi başlar. Rahmin içerisinde yaşanan tüm bu döngülere etki eden hormonlar, işlevsel olarak sekteye uğrarsa birçok kadın hastalığı ve şikayeti ile karşı karşıya kalabiliriz.
Kadınlarda En Sık Görülen Hormon Bozuklukları Nelerdir?
Kadınlarda görülen hormon bozuklukları oldukça çeşitlilik gösterir. Genç kızlık döneminde başlayan “aşırı tüylenme” sorununa ek olarak ileriki dönemde “ gebe kalamama” gibi durumlara sebebiyet veren hormonal bozukluklar, çeşitli hastalıkları beraberinde getirir.
- Östrojen Hormonu Bozuklukları
Kadınların adet döngülerinde önemli rol oynayan bir grup streoid hormoa, östrojen hormonu denir. Hem erkekte hem de kadınlarda bulunan östrojen hormonu, üreme dönemindeki kadınlarda daha fazla salgılanmaktadır. Memelerde küçülme, vajinada kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrı, saç dökülmesi, vajina sarkması, cinsel ilişkiden zevk alamam gibi şikayetlere sebep olabilen azalan östrojen hormonu, fizyolojik olarak kadınları olumsuz yönde etkilediği gibi psikolojik bağlamda da olumsuz yönde etkilemektedir.
Östrojen hormonu eksikliğinde ise; erken menopoz görülebilir. Terleme atakları, psikolojik dengesizlikler gibi çeşitli şikayetlere yol açan östrojen hormonu eksikliği, ilaçlarla tedavi edilebilir bir durumdur.
Östrojen hormonu fazlalığında ise yumurtalıkların fonksiyonları bozulur. Meme ve rahim kanseri riskini de arttıran östrojen hormonu fazlalığı, vücuttaki yağ dokusunda da artışa sebep olur.
- Progesteron Hormonu Bozuklukları
Rahmi, hamilelik için hazırlayan kadınlık hormonu ise progesterondur. Yumurtalıklar tarafından salgılanan progesteron hormonu, her ayın ikinci haftasında yükselişe geçer. Gebeliğin oluşmaması halinde ise adet siklusu ile yüksek progesteron seviyesi, düşüşe geçer. Bu mantıkla üretilen doğum kontrol hapları ise progesteron hormonunun sentetik formlarıdır.
Progesteron hormonu, östrojenin etkilerini bastırdığı için birçok hastalığın tedavisinde etkin olarak kullanılır.
- TSH Hormonu Bozuklukları
Tiroit hormonlarının doğrudan çalışmasına etki eden TSH hormonu, beyindeki hipofiz bezinden salgılanır. Vücudun komutanı olarak nitelendirilen TSH hormonu eksildiğinde ise çeşitli problemler yaşanır. Guatr hastalığı başta olmak üzere; kısırlık ve adet düzensizliği gibi problemlere yol açan TSH hormonu, kadın sağlığı için oldukça önemli bir hormondur.
- Testosteron Hormonu Bozukluğu
Erkeklik hormonu olarak bilinen testosteron hormonu, kadınlarda az miktarda bulunur. Aşırı tüylenme şikayetlerinde yükselen testosteron hormonlarını görebilmekteyiz. Saç dökülmesi, aşırı sivilcelenme, kısırlık ve gerginlik gibi şikayetler de yükselen testosteron hormonu sebebiyle yaşanabilir.
- Androjen Hormonu Bozukluğu (Hiperandrojenizm)
Androjen fazlalığı anlamına gelen hiperandrojenizmde; andojen hormonu çok fazla salgılanır. Kadınlarda ses tellerinde kalınlaşmaya sebep olabilen androjen fazlalığı, kol ve bacak kaslarında hipertrofiye neden olabilir. Erkek tipi vücut yapısına sebep olabilen hipertrofi, androjen hormonuna bağlı olarak gelişir.
- Prolaktin (Süt Hormonu)
Hipofizden salgılanan Prolaktin hormonu, süt hormonu olarak da bilinir. Gebelik yada doğumun olmadığı durumlarda da Prolaktin hormonu artabilir. Adet görememe, adet düzensizliği, hamile kalamama gibi sorunlara yol açan Prolaktin hormonu fazlalığı; ilaç tedavisi ile çözümlenmeye çalışılır.
Kadındaki hormonal bozukluklarının bir kısmını ele aldığımız bu içerikte, hormonal bozukluklara bağlı olarak gelişebilen durumlardan da bahsettik. Yukarıda bahsedilen yada bahsedilmeyen tüm hormonal bozuklukların tedavisi için kadın doğum ve endokrinoloji uzmanları “birlikte” çalışarak, sorunların üstesinden gelebilirler.