Yumurtalık Rezervi Nedir?
Her kadın doğduğundan itibaren” belirli bir yumurta sayısına” sahip olur ve yaş ilerledikçe bu yumurta sayısında değişiklikler gözlemlenir. Ergenlik döneminde ortalama 400 bin yumurtası olan bir kadının yaşı ilerlediğinde ise yumurta havuzundaki yumurta sayısı da azalır. Yumurta sayısı ve kalitesi gitgide azalan 35 yaş ve üstü kadınlarda; yumurta rezervi 25 bin civarına düşer. 40 yaş ve üstündeki yaşta ise yumurtaların üretimi yavaş yavaş durur ve menopoz dönemi başlar. Gebeliğin oluşması için “altın kural” ise yumurtalık rezervinin iyi durumda olması ve rezervdeki yumurtaların kaliteli olmasıdır. Hamileliğin oluşmamasındaki en büyük etkenlerden birisi olan yumurta rezervinin az/ kalitesiz olması sonucunda kadın, infertilite kapsamında değerlendirilmeye alınır. Tüp bebek tedavisi ile yumurtalık rezervi arttırılmaya ve gebeliğin oluşum sağlanmaya çalışılır.
Yumurta rezervi azalan kadınların “gebe kalma” şansının azalmasına ek olarak “düşük riski” ile de karşılaşılabilir. Bu nedenle; tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olmak isteyen çiftlere, yumurtalık rezervlerine göre tedavi seçeneği sunulması” çok önemlidir.
Yumurta Rezervinin Azalmasına Neden Olan Faktörler Nelerdir?
- Kadının yaşı
- Geçirilen ameliyatlar
- Çikolata kisti varlığı
- Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedaviler
- Sigara gibi zararlı alışkanlıklara sahip olmak
- Genetik hastalıkların varlığı ( FRAJİL X, Mozaik Turner gibi sendromlar)
- Erken menopoz ile karşılaşmak gibi çeşitli faktörler, yumurtalık rezervinin azalmasına sebep olabilir.
Azalmış Yumurtalık Rezervi Nasıl Tespit Edilir?
- Transvajinal Ultrasonografi
Âdetin 3.gününde yapılan ultrasonda, antral foliküllerin sayısı, yumurta rezervlerinin belirlenmesi hususunda önemli bilgiler vermektedir. Her iki yumurtalıkta 5-7 tane büyüme potansiyeli olan folikül olması ise rezervin iyi olduğu hakkında bilgi verirken 4’ten az olması ise yumurtalıklardaki rezervin azaldığını düşündürecektir.
- FSH (Folikül Stimülan Hormonu) Ölçümü
Kanda ölçümü yapılan FSH hormonu, yumurtalık gelişimini uyaran bir hormondur. Yumurtaların büyümesini ve estrojen hormonun salgılanmasını sağlayan FSH hormonu, azalmış yumurtalık rezervi incelemelerinde sık sık yapılır. Yumurtalık, FSH hormonuna ne kadar iyi cevap verirse, FSH hormonu da o denli az salgılanacaktır. Yetersiz estrojen üretimi başladığında yumurtalıklara emir veren FSH hormonu seviyesi de yükselişe geçer. Buda, yumurtalık rezervinin oluşmamasında ve azalmasında önemli bir faktördür.
- LH (Luteinizan Hormon) Ölçümü
Döllenmeye müsait olan bir folikülün gelişmesi için FSH ile birlikte LH gerekir. Çünkü, FSH ile foliküller büyür ve LH’nin etkisiyle de yumurtlama meydana gelir. LH’nin çok yüksek olması yâda çok düşük olması yumurtaya zarar verebilir ve bu nedenle de LH ölçümü, yumurtalık rezervi hakkında da bilgi verebilir.
- E2 (Estradiol) Ölçümü
Âdetin 3.günü yapılan E2 ölçümü, FSH ile birlikte değerlendirilir ve yumurtalık rezervi hakkında bilgi verir.
- İnbihin B Seviyesi
Yaşın ilerlemesi ve yumurta rezervinin azalmasıyla birlikte İnhibin B seviyesi azalır. FSH üzerine etki edebilen İnhibin B’nin düşük olması ise kötü over rezervine işaret eder.
- AMH (Anti Müllerian Hormon)
Yumurtalık rezervi azaldığında AMH seviyesinde düşüş başlar. Azalmış yumurtalık rezervi için AMH hormonu, İnhibin B, FSH ve LH ile birlikte değerlendirilir.
- Clomiphene Citrate Challenge Test (Ccct)
Clomiphene testi, klomifen citrat ile yumurtalıkların uyarılıp, yumurtanın “yanıt vermesi yâda vermemesi” esasına dayanan bir testtir.
Azalmış Yumurtalık Rezervi ile Hamilelik Mümkün mü?
Yumurtalık rezervinin azalmasına bağlı olarak hamilelik şansı da doğru orantıda düşecektir. Zira, yumurtalıklarda “kaliteli yumurtaların olmaması” yâda hiç yumurta olmaması sonucunda hamileliğin oluşumu da mümkün olamamaktadır. Bu nedenle, yumurtalıklarda azalma başladıysa mutlaka önlem almalı ve hemen tedaviye başlanmalıdır. İlaç tedavileri ile yumurtaların büyümesi desteklenebilir ve gebelik için hemen harekete geçilebilir. Buna ek olarak, tüp bebek tedavisi uygulamalarından birisi olan yumurta dondurma uygulamasına başvurup, “yumurtalıklardaki en iyi yumurtalar” seçilerek daha sonra gebelik istemi için saklanabilir.
